TRANSPLANTACJA ORGANÓW POBRANYCH OD ŻYWEGO DZIECKA

Bliźniaczki, dwujajowe, 3 lata.
U jednej z bliźniaczek stwierdzono nerkę torbielowatą oraz powiększenie wątroby i śledziony. Rodzice z powodu braku dawcy (zmarłego dziecka) i pilnej konieczności przeprowadzenia operacji wyrazili zgodę na pobranie nerki od zdrowej siostry.

1. Prawo międzynarodowe

Rozpatrywany przypadek stawia kilka problemów:
a) konflikt między prawem do życia chorej siostry a prawem do nietykalności fizycznej siostry zdrowej;
b) konflikt między prawem do życia chorej siostry a prawem do zdrowia w przyszłości siostry zdrowej;
c) dopuszczalność zgody rodziców na pobranie organu od nieletniego dziecka, a co za tym idzie i na naruszenie jego podstawowych praw (wątpliwości co do znaczenia i granic władzy rodzicielskiej).

   Prawo międzynarodowe nie daje dzisiaj jasnej odpowiedzi na punkty a i b. Wydaje się jednak, że prawo do nietykalności fizycznej i do zdrowia w przyszłości (zdrowej siostry) stanowi argument na korzyść tego, iż dziewczynka nie może być pozbawiona nerki, nawet gdyby zaistniała taka konieczność w interesie siostry. Rzeczywiście, artykuł 6 (2) wspomnianej rezolucji (78) 29 mówi, że "zakazuje się pobierania organów, które nie mogą się zregenerować, od osób nie mających zdolności do czynności prawnych". Punkt 26 potwierdza: "powszechną regułą jest zakaz pobierania tkanek, które nie mogą się zregenerować, od osób nie mających zdolności do czynności prawnych".
   Ten sam artykuł zostawia jednak państwom członkowskim Rady Europy możliwość uprawomocnienia takiego pobrania w skrajnych przypadkach. Tego rodzaju operacje mogą być dokonywane tylko w celach terapeutycznych lub diagnostycznych. Jeśli państwo chce wydać zgodę na pobranie nie regenerujących się tkanek, to muszą być spełnione następujące warunki:

a) dawca musi być zdolny do zrozumienia problemu;
b) dawca musi wyrazić zgodę na pobranie;
c) potrzebne są także zgoda prawnych opiekunów dziecka, a także zezwolenie kompetentnych władz;
d) między dawcą a biorcą musi być bliskie pokrewieństwo genetyczne.

2. Etyka

   Międzynarodowa Konferencja Organizacji Medycznych zakazała w zasadzie w 1983 r. pobierania organów od dzieci. Wyjątek stanowić mogą bliźnięta, zdolne do wyrażenia swojego zdania (rozpatrywany przypadek nie odpowiada temu warunkowi), które obowiązkowo musi być potwierdzone przez specjalną komisję.
   Według Deklaracji z Madrytu na temat transplantacji organów (1987) lekarz musi chronić prawa zarówno dawcy, jak i biorcy; nie może wykonać przeszczepu, gdy prawa te nie są respektowane.
   Wyznaczona procedura musi być jak najdokładniej przedyskutowana z dawcą i biorcą oraz ich rodzicami.

3. Moralność religijna

a) Katolicka. Moralności katolickiej nie zadowala przewidywane uzyskanie zgody rodziców na pobranie nerki od zdrowego dziecka: dobrowolna i wyraźna zgoda musi być dana przez dorosłego człowieka [Pius XII, AAS 48 (1956), s. 459].
b) Protestancka. W tym przypadku najstosowniej jest powołać się na słowa Jezusa: "Jeśli wiesz, co robisz, rób to".
c) Żydowska. W wypadku przeszczepu nerki należy mówić o obowiązku, a nie o pozwoleniu. Obowiązkiem człowieka jest niesienie pomocy znajdującemu się w potrzebie, a także danie choremu jednego ze swych organów, który może uratować życie człowieka mającego chore obie nerki. Zezwala się na przeszczep organu, pobranego od żywego człowieka w celu udzielenia pomocy śmiertelnie choremu, pod warunkiem, że nie zagrozi to życiu dawcy (E. Gugenheim, Les portes de la loi, s. 264-265).
d) Muzułmańska. Islam zezwala na przeszczep następujących organów, pobranych od żywych dawców: nerka, szpik kostny, wątroba (część). Powinny być także spełnione warunki, o których mówiono we wstępie.
e) Buddyjska. Za zgodą rodziców pobranie może być dokonane, pod warunkiem, że nie przedstawia sobą zagrożenia dla życia dawcy.