TRANSPLANTACJA ORGANÓW OD DAWCY PODTRZYMYWANEGO SZTUCZNIE PRZY ŻYCIU, PRZY SPRZECIWIE CZĘŚCI RODZINY

Mężczyzna, 20 lat, po ciężkim urazie czaszki; życie podtrzymywane sztucznie w celu pobrania organów do transplantacji. Stwierdzenie śmierci przez komisję lekarską, niezależną od transplantologów; wyrażenie zgody na pobranie organów przez część rodziny, sprzeciw innych członków rodziny.

1. Prawo międzynarodowe

   Zgodnie z artykułami 12 (2) i (3) wspomnianej już rezolucji (78) 29 transplantacja może być dokonana w szpitalu państwowym lub prywatnym, który dysponuje odpowiednim wyposażeniem i wykwalifikowanym personelem. Śmierć musi być stwierdzona przez lekarza, który nie wchodzi w skład ekipy przeprowadzającej transplantację (wyjątek może stanowić operacja nieskomplikowana lub brak innego lekarza z odpowiednimi kwalifikacjami).
   Odnośnie do pojęcia "śmierć" patrz art. 11 rezolucji (78) 29 i punkt 38 załącznika (dokładnie cytowany przy omawianiu przypadku 23).
   Co do zgody lub zakazu rodziny patrz komentarz do przypadku 10 (art. 10 rezolucji (78) 29 i punkty 35-37 załącznika do rezolucji).

2. Etyka

   Deklaracja z Sydney (WHO, 1968) ustala warunki stwierdzenia śmierci przez lekarzy nie biorących udziału w transplantacji. Patrz także Deklaracja z Wenecji (1983).
   Deklaracja z Sydney odsyła do krajowych przepisów prawa dotyczących "warunków wyrażania zgody" w wypadku sztucznego podtrzymywania życia, pobrania lub przeszczepu. Deklaracja z Wenecji domaga się natomiast, aby lekarz postępował zgodnie z ustawami obowiązującymi w jego kraju albo kierował się wyrażoną bądź przypuszczalną zgodą wysoko wykwalifikowanego specjalisty.
   Deklaracja Międzynarodowej Konferencji Organizacji Medycznych (1983) dotyczy tylko sprzeciwów ze strony rodziny, nie proponując rozwiązania w wypadku, gdy wśród członków rodziny (w równym stopniu pokrewieństwa) występuje na ten temat różnica zdań.

3. Moralność religijna

a) Katolicka. Kościół katolicki zezwala na pobranie organów za wyraźną zgodą członków rodziny, którzy zajmują się sprawami zmarłego, ponieważ należy szanować ich uczucia i prawa [Pius XII, AAS 48 (1956), s. 459].
b) Protestancka. Transplantacja organów jest oczywiście legalna, jeżeli dawca będzie "szanowany" nie mniej niż biorca; dotyczy to zwłaszcza respektu dla poglądów rodziny zmarłego. Jeśli rodzina nie wyraża zgody na zaproponowaną procedurę, należy kontynuować rozmowy aż do momentu, w którym różnice zdań zostaną usunięte.
c) Żydowska. Judaizm pozytywnie odnosi się to wszystkiego, co pozwala ratować życie człowieka; żaden człowiek nie może mieć pierwszeństwa przed innym, dlatego życie biorcy nie jest cenniejsze niż życie dawcy, nawet umierającego. Ponadto szacunek dla konającego człowieka wymaga, aby nie były podjęte żadne działania dla przyspieszenia śmierci, ponieważ podobny akt jest równoznaczny z zabójstwem. Kategorycznie zabronione jest pobranie serca konającego, przed stwierdzeniem zgonu, nawet gdy nie ma żadnych szans na uratowanie jego życia. I odwrotnie szacunek dla umierającego przejawia się także w tym, aby nie przedłużać sztucznie jego życia, chyba że jedynie w celu zyskania czasu dla przygotowania biorcy do operacji.
d) Muzułmańska. Islam zezwala na transplantację organów pobranych z ciała zmarłej osoby, gdy spełnione zostaną następujące warunki:

1. śmierć musi być stwierdzona przez trzech lekarzy, m.in. neuropatologa (chirurg, który będzie przeprowadzał operację, nie może znajdować się w tej grupie);
2. nie ma wynagrodzenia za organ;
3. transplantacji dokonuje się w oficjalnie uznanym przez ministerstwo zdrowia danego kraju centrum medycznym;
4. zmarły nie wyrażał żadnego sprzeciwu przeciw pobraniu. W rozpatrywanym przypadku, gdy część rodziny nie zgadza się na pobranie organów, transplantacja jest możliwa, jeśli najbliżsi krewni wyrażają zgodę, a zwłaszcza gdy zgodę dał wcześniej sam zmarły.

1. pobranie organów ma pozytywny charakter, gdy może pomóc jakiemuś człowiekowi; uważane to jest za pełen cnoty dar, w buddyzmie wysoko ceniony (w tym wypadku nieodzowne jest, aby dawca wyraził wolę oddania swoich organów na wypadek niespodziewanej śmierci);
2. pobranie może być jednak w praktyce dokonane z tej przyczyny, że w buddyzmie należy respektować przerwę trzech dni po śmierci klinicznej (patrz przypadek 10). Należy mieć również na uwadze, że sztuczne podtrzymywanie życia może odbić się negatywnie na naturalnie zachodzącym procesie uchodzenia duszy z ciała.