MANIPULACJE GENETYCZNE (PROPOZYCJA ZNISZCZENIA EMBRIONU)

Odkrycie w embrionie przewlekłej pląsawicy dziedzicznej. Propozycja zniszczenia embrionu. Odmowa pacjentki, zgoda jej partnera.

1. Prawo międzynarodowe

   Zgodnie z preambułą 4 oraz z punktami A6, 8 i 10 zalecenia 1046 (1986) Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy, postępy nauki i technologii w medycynie "stworzyły bardzo niepewną pozycję prawną embrionów i płodów; ich status prawny nie jest obecnie określony przez przepisy". Stąd "konieczne jest natychmiastowe określenie stopnia ich ochrony prawnej: niezależnie od okoliczności powinno się na nie rozciągać pojęcie godności ludzkiej".
   Konsekwentnie punkt B 1 załącznika do tego zalecenia głosi, że "jakakolwiek interwencja w budowę żywego embrionu w macicy i in vitro [...] jest prawnie dozwolona tylko wtedy, gdy ma na celu zdrowie przyszłego dziecka, pomoc w jego rozwoju i urodzeniu".
   Zalecenie 1100 (1989) Rady Europy także rozważa badania na żywych embrionach: doświadczenia in vitro na zdolnych do życia embrionach (embrion jest zdolny do życia, jeśli nie występują u niego wady biologiczne mogące zaburzać jego rozwój; niezdolność do życia embrionów powinna być określona wyłącznie przez kryteria biologiczne, oparte na istotnych defektach wewnętrznych embrionu - punkt 25) mogą być dokonane tylko wtedy, gdy za cel mają diagnozę, profilaktykę lub terapię i nie naruszą niepatologicznej części kodu genetycznego.
   W zgodzie z punktem 11 tegoż dokumentu "karze podlegają osoby, które dokonują usunięcia embrionu z łona matki [...] bez klinicznego lub prawnego uzasadnienia albo bez wcześniejszej zgody ciężarnej kobiety i jej męża lub partnera, jeśli takowych ma".

2. Etyka

   Światowa Organizacja Zdrowia przyjęła w Madrycie (1987) Deklarację, która mówi, że gdy okaże się, iż płód ma wadliwy kod genetyczny, przyszli rodzice mogą zdecydować o usunięciu ciąży. Lekarz, z powodów religijnych, może przeciwstawić się sterylizacji, antykoncepcji lub aborcji. Czy zgadza się z takimi metodami, czy nie, lekarz musi unikać narzucania swoich osobistych ocen moralnych przyszłym rodzicom.
   W razie rozbieżności zdań lekarz jest zobowiązany postąpić według decyzji rodziców, która musi być respektowana na mocy praw krajowych.

3. Moralność religijna

a) Katolicka. Diagnoza prenatalna stwierdzająca istnienie choroby dziedzicznej nie może być traktowana jak ekwiwalent wyroku śmierci [Congregazione per la Dottrina delia Fede, Donum Vitae, cz. I, n. 2, AAS 80 (1988), s. 70 i n.]. Zniszczenie embrionu, który musi być zawsze szanowany jako osoba ludzka, uważane jest za poważne naruszenie prawa. Co więcej, w wypadku pląsawicy dziedzicznej chodzi o zniszczenie embrionu, który po narodzeniu przez wiele lat będzie zdrowy, ponieważ wiadomo, że choroba ta rozwija się około 45 roku życia. Partner pacjentki nie może narzucić jej swojej woli dotyczącej zniszczenia zarodka.
b) Protestancka. Problem ten jest przede wszystkim problemem rodziny. Jeśli z powodu opisanego w tym przypadku małżeństwo rozpadnie się, problem ten po pewnym czasie stanie się przede wszystkim problemem matki. Należy poświęcić rodzicom dużo uwagi i pomóc im w podjęciu optymalnej decyzji.
c) Żydowska. Można zezwolić na zniszczenie embrionu z objawami pląsawicy dziedzicznej, jeśli życie matki jest w niebezpieczeństwie lub jeśli tego wymaga jej zdrowie. Nie należy kierować się racjami ekonomicznymi lub socjalnymi ani też osobistymi. 
   W omawianym przypadku pacjentka nie zgadza się na zniszczenie zarodka. Nie istnieje więc żaden powód, aby przerwać ciążę.
   Medycyna nie ma prawa regulować swojego postępowania odsyłaniem do pojęcia "uleczalności" lub "nieuleczalności" aż do momentu, gdy będą istniały możliwości postawienia absolutnie pewnej diagnozy. Nauka nie osiągnęła granic poznania, każdego dnia zdarzają się nowe odkrycia. Los również dlatego bywa nieszczęśliwy, by mógł ulec odmianie na lepsze. Jedno jest oczywiste - jeśli nie możemy dzisiaj dać sobie rady z anomaliami, to być może poradzimy sobie z nimi jutro. Jeśli nawet nie my sami, to ci, którzy przyjdą po nas.
d) Muzułmańska. Przede wszystkim należy sprecyzować, że w tym przypadku diagnoza prenatalna dotyczy choroby, która, w większości wypadków, pozwala żyć normalnie mniej więcej do 40 lat. Trzeba też podkreślić, że chodzi o anomalie chromosomalne, dziedziczone z pokolenia na pokolenie, co znaczy, że jednostka ryzykuje przekazanie choroby połowie swoich dzieci, które z kolei przekażą ją połowie swoich. Jeśli jednak dziecko nie otrzyma uszkodzonego genu, będzie zdrowe, tak jak i jego potomstwo.
   Dlatego tak ważne jest postawienie diagnozy prenatalnej, ponieważ w sytuacji, gdy wynik jest pozytywny, można poddać się zabiegowi przerwania ciąży. Islam dopuszcza aborcję za zgodą obojga małżonków. Jeżeli lekarz nie może nakłonić partnera do przyjęcia tej propozycji, musi respektować decyzję pacjentki (w tym wypadku o donoszeniu ciąży), tym bardziej że za jakiś czas uczeni mogą odkryć efektywne sposoby leczenia tej choroby.
e) Buddyjska. Buddyzm negatywnie odnosi się do aborcji, jak już to było powiedziane w poprzednich przypadkach. W razie różnicy zdań między partnerami prawo do podjęcia decyzji należy przyznać matce.