NARKOMANIA

Pacjent, 30 lat, regularne wstrzykiwanie morfiny. Wiele prób detoksykacji bez rezultatu.
Ścisła kontrola jego postępowania jako narkomana (ustawodawstwo Wielkiej Brytanii); bezwzględny zakaz i odpowiedzialność karna (Belgia - ustawa z 1975 r.).

1. Prawo międzynarodowe

   W przypadku tym są dwa problemy: po pierwsze - czy istnieje prawna, indywidualna odpowiedzialność za zdrowie; po drugie - czy słuszne jest stosowanie środków prawnych (karnych albo innych), które prowadzą do ograniczenia wolności osobistej i możliwości człowieka jako osoby prawnej.
   Co do pierwszej kwestii: jest bardzo wątpliwe, aby w obecnym momencie (nawet drogą negatywnych interpretacji istniejących przepisów o prawie do zdrowia) można było opracować międzynarodowe normy mówiące o obowiązku indywidualnego czuwania nad swoim zdrowiem.
   Co do drugiego zagadnienia - artykuły 9 (1) i 17 (1) Paktu Cywilnego oraz artykuły 5 (1) i 8 (1) Europejskiej Konwencji Praw Człowieka proklamują prawo do szacunku dla życia prywatnego i rodzinnego, a także prawo do wolności osobistej. Jednak artykuły 5 (1) i 8 (2) Konwencji Europejskiej głoszą słuszność zatrzymania narkomana i dopuszczalność ingerencji władzy państwowej w życie prywatne, gdy służy to ochronie zdrowia (na przykład może zapobiec zarażeniu wirusem HIV lub innymi chorobami zakaźnymi, które atakują narkomanów). W takich wypadkach środki służące ograniczeniu wolności osobistej są zgodne z prawem międzynarodowym (nie naruszają praw człowieka).

2. Etyka

   Należy opierać się na ogólnych zasadach (interes pacjenta, wybór terapii i ograniczenie jej działania stosownie do możliwości pacjenta), wynikających z deklaracji międzynarodowych organizacji (WHO, Londyn 1949).
   Ponadto Deklaracja Tokijska (WHO, 1975) o nadużywaniu leków psychotropowych nakazuje lekarzowi bardzo ostrożne obchodzenie się z tymi preparatami oraz ścisłe przestrzeganie wskazówek dotyczących dozowania, które musi odpowiadać precyzyjnej diagnozie. Lekarz powinien zawsze pamiętać, że istnieje możliwość ich nadużycia i niebezpieczeństwo uzależnienia się od nich.

3. Moralność religijna

a) Katolicka. W różnych dokumentach opublikowanych przez głowę Kościoła wyraża się brak akceptacji co do narkotyków, które tworzą iluzję wyzwolenia i prowadzą do autodestrukcji fizycznej i psychicznej [Congregazione per l'educazione cattolica, Orientamenti educativi per l'amore umano, n. 104, "L'Osservatore Romano", 2.12.1983; Congregazione per la Dottrina della Fede, Libertatis conscientia, n. 14, AAS 79 (1987), s. 554-599]. Opierając się na ogólnych zasadach określania efektywnego leczenia należy rozpatrywać człowieka w jego całokształcie, to znaczy nie tylko jego stan fizyczny, ale i jego psychikę, ideały moralne i duchowe oraz miejsce, które zajmuje w środowisku społecznym [Pius XII, Discorsi e messagi radiodiffusi, t. XX (1958), s. 331 i n.]. Leczenie przymusowe musi być traktowane jako "środek ostateczny" (ultima ratio), tak samo jak obowiązkowe leczenie psychicznie chorych w specjalnych zakładach - przy założeniu, że nie istnieją inne skuteczne środki terapeutyczne.
b) Protestancka. Narkomanem nikt się nie rodzi, nim "się staje". Dlaczego? Jeśli narkomania jest stanem, w który się "wpada", to oczywiście można także z niego wyjść. Jak? Za jaką cenę? Niech ci, których naprawdę niepokoją te pytania, zrobią wszystko, aby znaleźć na nie odpowiedzi !
c) Żydowska. W podobnych wypadkach lekarz musi wszystkimi sposobami unikać przepisywania preparatów, które mogą powodować uzależnienie lub zaburzenia psychiczne; takie leczenie można podejmować tylko wyjątkowo, gdy innej drogi nie ma lub gdy zachodzi niebezpieczeństwo dla życia pacjenta.
d) Muzułmańska. Zgodnie z Koranem człowiek, jego ciało i dusza, przedstawia sobą najwyższą wartość. Islam zabrania zatem wszelkich działań, wyrządzających szkodę ludzkiemu ciału. Leczenie z narkomanii może być prowadzone pod ścisłą kontrolą lekarza i pod warunkiem, że nie jest niebezpieczne dla pacjenta.
e) Buddyjska. Ponieważ celem jest pomoc pacjentowi w cierpieniu, przedstawione rozwiązanie może wydawać się satysfakcjonujące. Należy jednak zachęcać pacjenta do łagodnej psychoterapii, do ćwiczeń jogi, do zajęć sportowych itd. Przez cały czas istnieje niebezpieczeństwo instytucjonalizacji narkotyków.