Podstawy WWW
E-mail Netykieta
Bazy Ftp
Konsultacje Webmasterzy
Linki O autorze

Medyczne zasoby ftp w sieci Internet

Programy komputerowe w medycynie

Program komputerowy to zamknięty, uporządkowany zestaw instrukcji, umożliwiających nam wykonywanie określonych zadań, takich jak np. pisanie dokumentów, prowadzenie obliczeń, rysowanie. W medycynie, oprócz powszechnie używanych programów, takich jak edytory tekstu, arkusze kalkulacyjne, bazy danych, coraz częściej znajduje zastosowanie i inne oprogramowanie. Są to m.in.:
  • programy do obsługi gabinetów lekarskich, aptek oraz całe informatyczne systemy szpitalne,
  • programy eksperckie, wspomagające lekarza w procesie diagnostyki i leczenia pacjentów (np. poprzez pomoc w wyborze odpowiedniego algorytmu leczenia danej jednostki chorobowej, przeliczania dawek stosowanych leków bądź ustawiania parametrów pracy urządzeń wspomagających podstawowe procesy życiowe pacjenta),
  • programy do przetwarzania i analizy wyników badań dodatkowych, takich jak np. EKG, EEG, ECHO, USG, CT, MRI,
  • multimedialne programy edukacyjne, umożliwiające m.in. symulację postępowania diagnostyczno-terapeutycznego na prezentowanych, konkretnych przypadkach klinicznych, w tym programy do symulacji zabiegów operacyjnych oraz tzw. medycyny nagłych przypadków.
Pojawienie się Internetu, a zwłaszcza ftp, w znacznym stopniu ułatwiło gromadzenie i rozpowszechnianie wszelkich programów komputerowych. Ftp (ang. file transfer protocol) to jedna z usług Internetu, zajmująca się przesyłaniem plików komputerowych poprzez sieć komputerową. Sam skrót ftp oznacza dokładnie "protokół transferu plików", a więc zbiór zasad, standardów, dotyczących transferu (przesyłania) kompletnych zestawów informacji między różnymi komputerami w sieci. W ten sposób mogą być transportowane w Internecie pliki tekstowe, graficzne, dźwiękowe, animacje oraz całe programy komputerowe.

Specyfikacja protokołu ftp została opublikowana w 1985 roku w dokumencie pod tajemniczo brzmiącym tytułem RFC959. Zasada działania ftp jest niezwykle prosta. Na jednym komputerze, tzw. serwerze ftp są umieszczone i udostępnione określone pliki (a więc np. konkretne programy komputerowe), na innym zaś zainstalowany jest specjalny program, tzw. klient ftp, pozwalający na zdalne kopiowanie ww. zasobów.

Należy wspomnieć, że programy do obsługi ftp umożliwiają w Internecie nie tylko przesyłanie całych pakietów plików przez tę sieć. Dzięki nim możemy również zdalnie zmieniać nazwy plików oraz tworzyć nowe katalogi na dyskach odległych komputerów.

Powrót do spisu treści

Sesja ftp

Aby otworzyć sesję ftp należy zalogować się na dany, odległy komputer. Proces logowania polega na podaniu identyfikatora użytkownika (ang. login) oraz hasła (ang. password). Duża część serwerów ftp udostępnia tzw. anonimowe konto ftp, gdzie jako identyfikator wpisujemy anonymous (anonimowy), jako hasło zaś - adres własnej skrzynki poczty elektronicznej. Takie rozwiązanie umożliwia korzystanie z danych zasobów praktycznie wszystkim zainteresowanym osobom. Oczywiście istnieją także i serwery ftp ograniczające dostęp do swoich plików tylko do grona własnych lub odpowiednio zarejestrowanych użytkowników (do sesji ftp używane są wtedy indywidualne identyfikatory [loginy] i hasła).

Po zalogowaniu się na serwerze ftp otrzymujemy możliwość kopiowania udostępnianych na jego dysku plików. Należy przy tym pamiętać, iż większość udostępnianych poprzez ftp plików jest skompresowana, tzn. spakowana przy użyciu specjalnych programów. Pozwala to na znaczne zredukowanie wielkości, tzn. ilości zajmowanego miejsca przez dany program, co z kolei ma istotny wpływ na szybkość jego przesyłania (transmisji) w sieci. Po skopiowaniu takiego spakowanego programu z odległego serwera ftp na nasz lokalny dysk należy go rozpakować przy użyciu wykorzystanego wcześniej programu do kompresji. Najpopularniejszymi obecnie programami do kompresji i dekompresji plików są WinZip oraz Arj.

Zdarza się czasem, iż w czasie trwania sesji ftp dochodzi do zerwania połączenia z odległym komputerem. Niektóre programy do obsługi ftp pozwalają wtedy na ponowne rozpoczęcie transmisji pliku nie od początku, ale od momentu gdy zostało zerwane połączenie.

Kopiowanie plików przez sieć umożliwiają także przeglądarki stron WWW. Stąd powstaje pytanie dlaczego używać oddzielnego oprogramowania do obsługi ftp. Przyczyna jest bardzo prosta. Transmisja plików przy użyciu przeglądarki jest dużo wolniejsza. Dlatego też użycie dedykowanego do ftp oprogramowania jest bardziej opłacalne.

Najpopularniejszym obecnie w Polsce programem do ftp jest WS_FTP. Do celów domowych i edukacyjnych jest on udostępniany bezpłatnie np. na stronie WWW swojego producenta: www.ipswitch.com

Po uruchomieniu WS_FTP zobaczymy dwa panele: w lewym wyświetlana jest struktura katalogów naszego lokalnego komputera, a w prawym - odległego serwera ftp. Przesyłanie plików między tymi dwiema maszynami odbywa się za pomocą przycisków ze strzałkami "<-" oraz "->", w zależności od tego czy kopiujemy plik na własny dysk lokalny czy przesyłamy go na dysk odległy.

Powrót do spisu treści

Warunki użytkowania programów, udostępnianych w Internecie

Programy dostępne w Internecie mogą mieć różne warunki użytkowania.

  • PD - Public domain - autorzy tego oprogramowania zrzekli się swoich praw autorskich, pozwalając każdej zainteresowanej osobie na ingerencję i dowolne użytkowanie swoich dzieł,
  • GPL, GNU Public Licence - jest to forma pośrednia pomiędzy PD a freeware, polegająca na tym, iż z danym oprogramowaniem można zrobić wszystko, poza przypisywaniem sobie jego autorstwa i praw do niego.
  • freeware - programów tych można używać bezpłatnie, jednak ich autorzy zastrzegają sobie pełnię przysługujących praw. Freeware oznacza zatem jedynie zrezygnowanie przez autorów z pobierania opłat za użytkowanie swoich prac. Często forma ta występuje jako "free for non-commercial use", czyli darmowe do własnego użytku, nie związanego z zarabianiem pieniędzy.
  • shareware - autorzy tego typu oprogramowania zezwalają na jego użytkowanie przez określony czas lub określoną liczbę razy. Po tym próbnym czasie bezpłatnego korzystania należy zapłacić  autorom opłatę rejestracyjną, uprawniająca do dalszego, bezterminowego już korzystania lub skasować dany program z własnego dysku.
  • cardware, beeware, itp. - nietypowe odmiany formy shareware. Autorzy programu proszą o wysłanie im kartki pocztowej, piwa, listu pocztą elektroniczną, itp. Ciekawym przykładem tej formy udostępniania oprogramowania jest "tequila-netmail-ware", gdzie użytkownika zobowiązuje się do postawienia autorowi tequili, gdyby się kiedyś spotkali. W Internecie można także znaleźć programy typu charity-ware, których autorzy proszą o przekazywanie niewielkich sum na cele charytatywne.

Powrót do spisu treści

Wirusy komputerowe

Kopiując programy poprzez Internet należy pamiętać o niebezpieczeństwie otrzymania przy tej okazji "w prezencie" także i wirusów komputerowych. Wirus komputerowy to samokopiujący się, złośliwy program komputerowy, którego głównym i niestety jedynym celem w życiu jest przeszkadzanie nam w pracy na komputerze. Wirusy komputerowe, tak jak i ludzie oraz nowotwory, mają różny stopień złośliwości. Jedne poprzestają na wyświetlaniu na naszym ekranie w najmniej oczekiwanym momencie napisów w stylu "Czy pójdziesz ze mną na kawę?" lub "Daj mi kanapkę. Jestem głodny. Twój komputer". Inne niestety potrafią blokować lub niszczyć informacje zapisane w komputerze. Najgorszym typem wirusów komputerowych są tzw. "konie trojańskie". Udają one bowiem bardzo pożyteczne programy komputerowe, lecz w czasie kiedy ich używamy, bez naszej wiedzy i woli niszczą one informacje zapisane na dysku.

Jaki walczyć z tymi wirusami? Na rynku komputerowym oraz w samym Internecie są dostępne... "szczepionki", czyli programy antywirusowe, które przeszukują nasze dyski twarde lub inne nośniki pamięci (np. dyskietki) i likwidują napotkane wirusy. Niestety wyścig między twórcami wirusów komputerowych a autorami programów antywirusowych wciąż trwa. Dlatego też należy używać możliwie najnowszych, aktualnych wersji programów antywirusowych i sprawdzać nimi wszystkie otrzymywane i kopiowane z Internetu materiały.

Powrót do spisu treści

Jak szukać oprogramowania w Internecie

Istnieje kilka metod wyszukiwania potrzebnego nam oprogramowania w sieci Internet. Jedną z tych możliwości jest skorzystanie z gotowych katalogów oprogramowania i wyszukiwaczy, dostępnych na poziomie przeglądarki WWW.

Przykłady katalogów i wyszukiwaczy oprogramowania w Internecie:

Istnieją też specjalistyczne katalogi i bazy danych, grupujące np. wyłącznie medyczne programy edukacyjne.

Powrót do spisu treści

Bazy programów medycznych w Internecie:

Powrót do spisu treści

Przykłady programów, które możemy odnaleźć w ww. bazach.

Programy na komputery IBM-komptybilne (tzw. "pecety"):

  • Brainiac - Medical Multimedial Systems, USA - wersja demonstracyjna interakcyjnego atlasu do nauki neuroanatomii. Dostępne opcje to: nauka struktur i funkcji mózgu na przekrojach MRI (dwa poziomy) oraz bruzd i zakrętów półkul mózgu (pola Brodmana, lokalizacja ośrodków i funkcji).
  • Cardiac Auscultation Quiz - J.Berrington, USA - program dźwiękowy, sprawdzający praktyczną wiedzę z zakresu rozpoznawania wad serca na podstawie słyszanych szmerów.
  • ECG Tutor - Plexus Software, USA - program do nauki interpretacji zapisu EKG z quizem sprawdzającym zdobytą wiedzę.
  • Medical Terminology - H.W.Dabbs, USA - ciekawy program do nauki anglojęzycznej terminologii medycznej.
  • DKA Challange - Roerig Division, Pfizer Pharmaceuticals - program symulacyjny z zakresu medycyny nagłych przypadków. Prezentuje konkretne przypadki kliniczne, podaje wyniki zlecanych badań i zabiegów oraz sprawdza postawione rozpoznanie i tok postępowania z pacjentem.
  • Calorie Calculator - Micro Development Software, USA - program liczący ilość spożytych kalorii dla dowolnej ilości pokarmów.
Programy na komputery Macintosh:
  • Anatomiser - Drexel University, Philadelphia, USA - program do nauki anatomii, możliwość wyboru jednej z dwóch opcji: lekcji anatomii (Student - Lesson) lub testu sprawdzającego zdobytą wiedzę (Student - Test).
  • Lazy Eye - School of Medicine, University of Pennsylvania, USA - program dotyczący badania przedmiotowego pacjentów i związanych z tym zagadnień z pogranicza okulistyki i neurologii. Dostępne opcje: badanie reakcji źrenic na światło, reakcja źrenic na podawanie leków (atropiny), krążenie bodźców wzrokowych w OUN, oczopląs, nierówność źrenic i in.
  • LungLab - Harvard Medical School, USA - program umożliwiający używanie myszy (komputerowej) do opukiwania klatki piersiowej na ekranie komputera lub do osłuchiwania czynności płuc (stetoskop na ekranie). Dostępne działy do nauki (przycisk "?"): anatomia układu oddechowego człowieka, zbieranie wywiadu, oglądanie, obmacywanie, opukiwanie, osłuchiwanie i inne.
  • Digestive Enzymes - OmegaWare, Columbia, USA - prosta baza danych na temat enzymów trawiennych przewodu pokarmowego u człowieka, zawiera krótkie filmiki pokazujące mechanizmy działania poszczególnych grup enzymów. Dostępne działy: polisacharydazy, lipazy, proteinazy, testy świczeniowe sprawdzające zdobytą wiedzę.
  • Rhematoid Arthritis in the Hand - Georgetown University, Washington, USA - ciekawy program edukacyjny na temat RZS (reumatoidalnego zapalenia stawów).
  • EKG Course Lesson 4.04 - TeleRobotics, USA - program do nauki badania elektrokardiograficznego. Dostępne działy: załamki linii EKG, odstępy.
  • PharmAid Home Card - MedEd Software, Massachusetts, USA - baza danych z najczęściej używanymi lekami: uszeregowanie wg nazw leków, grup leków, receptorów i ligandów. Program zawiera interesujące wykresy nt. farmakologii układu autonomicznego i patofizjologii oraz farmakologii nadciśnienia tętniczego a także kinetyki poszczególnych leków w organizmie człowieka.
  • MacLA - demonstracja możliwości wizualizacji na komputerze najczęściej spotykanych badań obrazowych w medycynie (RTG, CT, MRI). Dostępne części: Integration of Imaging Techniques, Desktop Medical Imaging.
  • EKG Teach - Springfield, USA - program do nauki EKG, czynne opcje: siatka, załamki.
  • Infectious Diarrhoea - Georgetown University, Washington, USA - prosta baza danych na temat etiologii biegunek infekcyjnych u człowieka.
    •

Powrót do spisu treści

Na zakończenie

Programy komputerowe zmieniają nasze życie. Przy ich pomocy możemy uczyć się geografii, biologii, chemii, języków obcych a także zdobywać wiedzę medyczną i poszerzać umiejętności praktyczne, przydatne w naszej lekarskiej praktyce. Programy sterują także pracą wielu urządzeń począwszy od pomp infuzyjnych poprzez aparaty do wykonywania badań obrazowych a skończywszy na urządzeniach do resuscytacji krążeniowo-oddechowej. Nawet poczciwy stetoskop, odwieczny symbol naszego zawodu, ulega ewolucji. W Wielkiej Brytanii są już testowane skomputeryzowane stetoskopy, pozwalające na wykrywanie nawet niewielkich wad serca. Przetwarzają one cyfrowo informacje uzyskane w trakcie osłuchiwania serca pacjenta i zapisują je na dysku zwykłego komputera osobistego. Forma takiego zapisu umożliwia szczegółowe określenie istotnych cech rytmu serca oraz pozwala na analizę porównawczą z poprzednimi wynikami takiego badania. Przechowywane w ten sposób dane pozwalają na ocenę zmian w funkcjonowaniu serca w dłuższym okresie czasu. Tak więc już wkrótce symbolem naszego zawodu stanie się zapewne stetoskop podłączony do małego, przenośnego komputera. Najważniejszą częścią takiego zestawu pozostanie jednak nadal element zlokalizowany pomiędzy dwiema oliwkami, czyli... nasza głowa.

Powrót do spisu treści
Serwis: abc.doktorzy.pl © Jarosław Kosiaty