Podstawy

Internet i jego podstawowe usługi

Internet to gigantyczna sieć komputerowa, łącząca miliony komputerów na wszystkich kontynentach (nawet baza polarna Scott'a na wyspie Sound Murdo na Antarktydzie posiada podłączenie do tej sieci poprzez Nową Zelandię). Każdego dnia z usług Internetu korzystają miliony osób. Obok użytkowników indywidualnych są to szpitale, uniwersytety, banki, szkoły, urzędy, firmy komercyjne, placówki naukowo-badawcze i wojskowe, agencje rządowe, stowarzyszenia społeczne oraz religijne.
W Polsce pierwszy komputer został podłączony do Internetu w 1991 roku. Stało się to z inicjatywy Prof. Antoniego Kreczmara oraz dr Rafała Pietraka i dr Krzysztofa Helera. Obecnie w naszym kraju jest już podłączonych do Internetu wiele milionów komputerów, z których korzysta większość naszych rodaków. Do tej liczby należy dodać szerokie grono Polonii w różnych zakątkach naszego globu, od Alaski po Australię, od dłuższego już czasu obecne w Internecie.
Dla Internetu nie istnieją przeszkody w postaci typu komputera, który chcemy podłączyć, używanego systemu operacyjnego czy też odległości i ukształtowania terenu w miejscu naszego zamieszkania. W sieci tej pracują bowiem zgodnie obok siebie wszystkie modele komputerów osobistych a sam Internet wykorzystuje do połączeń rozmaitego typu szlaki telekomunikacyjne. Są to linie energetyczne, telefoniczne, kablowe, światłowodowe oraz połączenia radiowe i satelitarne.
W obecnej chwili każdy szczęśliwy posiadacz gniazdka telefonicznego w domu lub nawet telefonu komórkowego może połączyć się z siecią Internet. W najbliższej przyszłości z Internetu będziemy również mogli powszechnie korzystać w naszym kraju za pomocą linii energetycznych. Statki oceaniczne, morskie wieże wiertnicze, samoloty pasażerskie oraz inne obiekty zlokalizowane z dala od tradycyjnych węzłów telekomunikacyjnych mogą uzyskać połączenie z Internetem drogą satelitarną.
Dzięki rozmaitym usługom Internetu możemy m.in. błyskawicznie wymieniać wiadomości z naszymi kolegami w innych krajach, organizować wideokonferencje, czytać czasopisma i biuletyny naukowe oraz sprawozdania ze zjazdów i konferencji, oglądać neurologiczne, hematologiczne i dermatologiczne atlasy medyczne z USA, Japonii i Niemiec, wyszukiwać informacje na temat najnowszych wyników badań w rozmaitych dziedzinach wiedzy, korzystać z farmakologicznych i toksykologicznych baz danych, zdjęć, filmów i symulacji komputerowych. W latach 90-tych ubiegłego stulecia w Internecie udostępniona została największa biomedyczna baza bibliograficzna - Medline, zawierająca ponad 10 milionów bibliotecznych rekordów z różnych dziedzin medycyny, stomatologii oraz weterynarii i umożliwiająca wyszukiwanie artykułów wśród ponad 4.000 tytułów czasopism.

Oto przykłady usług w Internecie, a więc możliwości jakie daje nam podłączenie się do tej sieci:

E-mail (ang. electronic mail - poczta elektroniczna) - jedna z najczęściej wykorzystywanych usług w Internecie, dzięki której posiadacz skrzynki pocztowej (konta poczty elektronicznej) może wysyłać i odbierać wiadomości (czyli wymieniać informacje z innymi użytkownikami mającymi swoje skrzynki pocztowe).
Korzystając z poczty elektronicznej możemy przesyłać informacje tekstowe (listy, komunikaty, zawiadomienia) oraz dołączone do nich (jako tzw. attachments - dodatki, załączniki) inne pliki komputerowe, np. graficzne (zdjęcia, wykresy), dźwiękowe (piosenki, zapisy z osłuchiwania serca i płuc, własne nagrane teksty), filmy oraz całe programy komputerowe.
Za pomocą poczty elektronicznej możemy również wymieniać informacje oraz dzielić się własnymi uwagami i opiniami z innymi użytkownikami sieci w ramach tzw. list dyskusyjnych (ang. mailing lists) a także wysyłać ogłoszenia, komunikaty i zapytania na Internetowe tablice ogłoszeniowe Usenet News.
Użytkownicy poczty elektronicznej, ze względu na błyskawiczność przesyłania w niej informacji (wiadomości docierają do skrzynki odbiorcy w ciągu sekund lub minut) nazywają pocztę tradycyjną (tę z listonoszem) przezwiskiem s-mail (ang. snail mail - pocztą ślimaczą).

WWW (ang. World Wide Web - Światowa Pajęczyna Informacyjna) - niezwykle przyjazny i łatwy w użyciu system prezentowania i udostępniania informacji w Internecie za pomocą tzw. dokumentów hipertekstowych, stworzony przez naukowców z laboratorium CERN w Szwajcarii. Dokumenty te (strony WWW) mogą zawierać tekst, grafikę, dźwięki i animacje, a nawigacja pomiędzy nimi odbywa się dzięki tzw. odnośnikom (ang. links), którymi mogą być podkreślone fragmenty tekstu, małe obrazki (ikonki) lub fragmenty większych plików graficznych.

Ftp (ang. File Transfer Protocol - protokół transferu plików) - nazwa protokołu (zbioru zasad, standardów) umożliwiającego przesyłanie całych plików komputerowych (np. programów, zbiorów zdjęć) pomiędzy naszym a innym, odległym komputerem w Internecie (np. bazą oprogramowania ftp). Ftp jest także nazwą programu, który wywołuje użytkownik w celu posłużenia się tym protokołem oraz służy jako określenie całej usługi umożliwiającej w Internecie przesyłanie (wymianę, transfer) plików pomiędzy dyskami odległych komputerów.

Telnet - usługa polegająca na możliwości zdalnej pracy na odległym komputerze za pośrednictwem Internetu. Przykładowo pracując na komputerze w Warszawie możemy poprzez Internet wydawać polecenia i obsługiwać komputer znajdujący się w Tokio w Japonii. Usługa ta jest najczęściej wykorzystywana do zdalnego sprawdzania swojej skrzynki pocztowej (np. gdy wyjeżdżamy na wakacje lub konferencję naukową) oraz przeglądania katalogów bibliotecznych. Telnet jest także nazwą programu komputerowego, wchodzącego w skład systemu operacyjnego Windows i obsługującego ww. usługę.

Lista dyskusyjna (ang. mailing list) - usługa służąca dyskusjom na określony temat. Lista dyskusyjna może być moderowana, tzn. przesyłane za jej pośrednictwem komunikaty i wiadomości trafiają najpierw do moderatora, który decyduje, które z nich przesłać następnie wszystkim subskrybentom danej listy.

Aby zapisać się w Internecie na listę dyskusyjną (np. użytkowników Macintoshy, lekarzy, dziennikarzy, właścicieli kotów, itd.) należy pocztą elektroniczną wysłać komunikat na adres komputera (programu) obsługującego daną listę, zawierający w temacie lub treści listu prośbę o zapisanie na listę. W większości przypadków wystarczy wpisać do wysyłanego listu specjalne polecenie np. subscribe [nazwa listy dyskusyjnej].
Jeśli ktokolwiek z uczestników listy wyśle następnie wiadomość na adres samej listy (a nie na adres programu ją obsługującego) wtedy wszyscy pozostali członkowie listy otrzymają tę wiadomość do swoich skrzynek pocztowych (e-mail).
Należy pamiętać, że zapisanie się i wypisanie z listy dyskusyjnej odbywa się poprzez adres komputera (programu) obsługującego daną listę, a przesyłanie wiadomości wszystkim uczestnikom listy - poprzez adres e-mailowy samej listy dyskusyjnej.

News (ang. Usenet News - nowinki, newsy) - internetowe, publiczne tablice ogłoszeniowe, prezentujące w poszczególnych działach tematycznych komunikaty, ogłoszenia, pytania i inne informacje, przesyłane pocztą elektroniczną przez użytkowników Internetu. Przykładowe grupy tematów news to:

comp - tematy związane z komputerami,

rec - różne sposoby spędzania wolnego czasu,

soc - społeczeństwo,

sci - tematy naukowe.

Każda grupa news może zawierać wąskotematyczne podgrupy, np. w grupie rec.music możemy odszukać podgrupę rec.music.classical - z ogłoszeniami przysyłanymi przez słuchaczy i wielbicieli muzyki klasycznej.

IRC (ang. Internet Relay Chat - kawiarnia internetowa) - jedna z usług w Internecie umożliwiająca nieograniczonej liczbie osób jednoczasowe dyskusje i pogawędki na różne tematy. Poszczególne wypowiedzi opatrzone pseudonimami dyskutantów, ukazują się kolejno na ekranie monitora. Miejsca w Internecie służące do ww. pogawędek nazywane bywają chat rooms.